Palmolievrij leven, ik heb er mijn twijfels bij. Met mijn motivatie is niks mis: ook ik wil mijn handen niet vuil maken aan de vernietiging van tropisch regenwoud in Maleisie en Indonesie. Het lukt me ook best om producten met palmolie te laten staan. Waar ik aan twijfel is de boodschap die ik de industrie geef. Wat als onze poging tot palmolievrij leven succesvol is? Stel dat zóveel consumenten overstappen op palmolievrije producten, dat de fabrikanten het merken in hun verkoopcijfers. Unilever, Procter & Gamble, Pepsico, allemaal zullen ze hun productontwikkelaars opdracht geven om palmolie in hun producten te vervangen door koolzaad-, kokos-, zonnebloemolie of andere plantaardige oliën. Want dat is het signaal dat we geven door palmolievrije producten te kopen. En nu komt het: om één liter alternatieve plantaardige olie te produceren is zo’n vijf keer meer land nodig dan voor één liter palmolie.

Om te voorzien in de vraag naar plantaardige oliën zal de druk op het regenwoud dus groter worden, in plaats van verminderen. Daar staan we dan met onze schone handen. Het probleem van palmolie is niet palmolie. Plantaardige olie moet ergens vandaan komen en de oliepalm is een geschikte leverancier. Het probleem van palmolie is enerzijds de hoeveelheid ijsjes, banket, margarine en shampoo die we kopen en anderzijds de cultuur van onduurzaam produceren. Die cultuur is -inderdaad- juist bij palmolie hardnekkig en dat mogen we de industrie aanrekenen. Daarom steun ik het doel van deze actie van harte, maar ik vraag me af: hoe halen we de industrie over om palmolie duurzamer te verbouwen?

Wortel

Het zou al helpen als we naast de stok ook de wortel konden gebruiken; als we massaal producten konden kopen van bedrijven die zich inzetten om palmolie duurzamer te maken. Wie zijn die bedrijven? Greenpeace en het Wereld Natuur Fonds (WNF) houden ieder een eigen lijst bij van merken die palmolie gebruiken, gerangschikt naar hun bijdrage aan verduurzaming van de palmolieproductie. Het eerste dat opvalt aan die twee ranglijsten zijn de verschillen. Waar bijvoorbeeld Nestlé eindigt in de top twee van Greenpeace, schaart het WNF datzelfde bedrijf met een mager zesje bij de ‘teleurstellende’ merken. De enige overeenkomst is dat Ferrero (van onder meer Nutella) in beide ranglijsten relatief goed scoort.

Dat verschil in uitkomst komt door het verschil in aanpak: WNF bekijkt of een bedrijf is aangesloten bij de Round table for Sustainable Palmoil (RSPO), een breed initiatief van onder meer WNF zelf en de industrie om palmolie duurzamer te maken. Veel onderzoekers zijn het er echter over eens dat RSPO in haar eisen ver achter blijft bij de urgentie van het palmolieprobleem. Greenpeace onderzoekt daarom voor haar rangorde juist de mate waarin bedrijven verder gaan dan de eisen van RSPO, bijvoorbeeld door volledige openheid te geven over de herkomst van hun palmolie. De ranglijst van Greenpeace is dus kritischer. Als we een bedrijf willen steunen met onze aankopen dan moeten we het bovenaan die lijst zoeken. Het is daarom teleurstellend dat volgens Greenpeace geen enkel bedrijf écht tevreden mag zijn.

Spelregels

Wat we nodig hebben is een Tony’s Chocolonely van de palmolie. Een bedrijf dat zich ten doel stelt om de industrie de weg te wijzen. Misschien betekent dat wel dat palmolie helemaal niet meer uit Indonesie of Maleisie komt; volgens sommige experts is de grond in die landen helemaal niet geschikt voor de oliepalm. Hoe dan ook: zonder “Tony’s Palmolonely” is het voor ons consumenten niet voldoende om alleen maar palmolievrij te leven: we moeten ook duidelijk maken waarom we dat doen. Ik wil deze actie daarom specificeren met twee spelregels.

1) Als je een palmolieproduct laat staan, koop er dan geen palmolievrij product voor in de plaats maar koop niets. Vraag je af of je dat roomijsje, conditioner, wasverzachter of koekje écht nodig hebt.

2) Als je het product echt nodig hebt, doe dan twee dingen:

• koop een product met palmolie van een merk dat het goed scoort op de ranglijst van Greenpeace
• stuur één tweet naar twee merken tegelijk: naar het merk dat je hebt gekozen, én naar het merk dat je hebt laten staan. Tekst: ‘Voortaan koop ik [merk 1] in plaats van [merk 2]. Kappen met boskap voor #palmolie!’. De twitteradressen zijn te vinden in de ranglijst van WNF. Oh, en teken de petitie van Milieudefensie op trekdegrens.nl.

	Door: Gustaaf Haan
	Website: www.thequestionmark.org
	Gustaaf Haan is onderzoeker bij Questionmark: een organisatie die de productieketens van ons voedsel transparant wil maken.